Rak trzustki – objawy, leczenie, przyczyny, diagnostyka

Rak trzustki wykazuje objawy, takie jak:

• Ból w nadbrzuszu promieniujący do pleców
• Zażółcenie skóry oraz białkówek oczu (żółtaczka)
• Utrata apetytu
• Znaczna utrata masy ciała i osłabienie
• Depresja
• Zakrzepica
• Odbarwione, jasne stolce oraz stolce tłuszczowe

Rak trzustki jest często związany z objawem Trousseau, jest to tworzenie się skrzepów w naczyniach krążenia wątrobowego, w żyłach głębokich kończyn górnych i dolnych, a także w żyłach powierzchownych.

Depresja jest kolejnym symptomem doskwierającym Pacjentom przed wykryciem choroby. Jeśli dojdzie do przerzutów lub naciekania okolicznych tkanek do powyższych objawów mogą dołączyć nowe, których obraz będzie związany z zaburzeniem funkcji nowo zaatakowanych narządów.

Rak trzustki może zwiększyć swoje prawdopodobieństwo wystąpienia w przypadku czynników ryzyka, takich jak:

• otyłość
• przewlekłe zapalenie trzustki
• cukrzyca
• genetycznie uwarunkowany wzrost ryzyka zachorowalności na raka, np. mutacja w genie BRCA2, zespół Lyncha czy rodzinny nietypowy wieloznamionowy zespół czerniaka (FAMMM)
• występowanie raka trzustki w rodzinie
• palenie tytoniu

W celu zdiagnozowania raka trzustki lekarz przeprowadza dokładne badanie fizykalne chorego oraz zapoznaje się z medyczną przeszłością zarówno Pacjenta jak i jego rodziny. Sposób prezentacji objawów raka trzustki jest uzależniony od lokalizacji nowotworu w narządzie, różni się on w zależności od tego czy zaatakowany jest jej ogon czy głowa.

Jeśli rak trzustki umiejscowi się w ogonie trzustki dominującymi objawami będą silny ból i utrata wagi ciała, jeżeli jednak dojdzie do zajęcia głowy trzustki pojawią się wspomniane powyżej tłuszczowe stolce, żółtaczka i utrata wagi. Lekarze zwracają także uwagę na świeżo wykrytą cukrzycę o nietypowym przebiegu, objaw Trousseau czy zapalenie trzustki.

Ogólnie rzecz ujmując, podczas diagnozowania raka trzustki lekarze będą przykładać szczególną uwagę do powszechnie występujących dolegliwości, takich jak: ból brzucha lub pleców, utrata masy ciała lub apetytu, uczucie zmęczenia, drażliwość, problemy z trawieniem, powiększenie pęcherzyka żółciowego, tworzenie zakrzepów (zakrzepica żył głębokich, choroba zatorowa płuc), zaburzenia związane z tkanką tłuszczową, cukrzyca, powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, tłuszczowe stolce i żółtaczka.

Niezbędnym jest również zlecenie badań krwi, moczu oraz kału. Badania te pozwalają między innymi na wykrycie antygenu rakowo-płodowego (CEA) oraz białka CA 19-9 – substancje te są uwalniane przez raka trzustki do krwi. Ponadto, powyższe testy sprawdzają czynność wątroby, aby unaocznić ewentualną blokadę dróg żółciowych.

Znane są liczne techniki obrazowania, za pomocą których można stwierdzić zarówno samą obecność raka jak i jego rozległość.

Rak trzustki – techniki obrazowania:

• Badanie ultrasonograficzne – uwidocznienie guza
• Endoskopowa ultrasonografia – cienka rurka zakończona kamerą
• Tomografia komputerowa jamy brzusznej (TK) – uwidocznienie guza
• Angiogram – kontrastowe badanie naczyń
• Doustna papka barowa – podawana w celu zakontrastowania światła przewodu pokarmowego
• Rezonans magnetyczny (MR) – uwidocznienie guza
• Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) – wykrycie zasięgu rozprzestrzeniania się raka

Jedyna metoda pozwalająca na bezbłędne zdiagnozowanie raka trzustki to pobranie niewielkiego fragmentu podejrzewanej o złośliwość zmiany i obejrzenie komórek pod mikroskopem, procedura ta nazywana jest biopsją. Biopsja cienkoigłowa jest najpopularniejszą metodą stosowaną w celu definitywnego postawienia rozpoznania.

Rak trzustki – stopnie zaawansowania

Na podstawie wyników powyższego badania lekarz określa stopień zaawansowania raka trzustki.

• Stopień I: Rak jest ograniczony do trzustki
• Stopień II: Rak rozprzestrzenił się poza trzustkę, nacieka okoliczne tkanki i organy, może przedostawać się do węzłów chłonnych
• Stopień III: Rak rozprzestrzenił się poza trzustkę, nacieka okoliczne naczynia krwionośne i może przedostawać się do węzłów chłonnych
• Stopień IV: Rak rozprzestrzenił się do odległych organów takich jak wątroba, płuca czy otrzewna.

Leczenia raka trzustki różni się w zależności od typu raka, stopnia zaawansowania (innymi słowy stopnia rozprzestrzenienia), wieku Pacjenta, jego stanu zdrowia i cech osobniczych Pacjenta. Nie ma jednego lekarstwa na raka, a rak trzustki jest wyleczalny tylko wtedy, gdy zostanie wykryty we wczesnym stadium. Do najpopularniejszych metod terapii należą radioterapia, chemoterapia i chirurgia. Celem leczenia jest zniszczenie nowotworu i/lub złagodzenie towarzyszącego mu bólu.

Usunięcie raka poprzez operację chirurgiczną wymaga usunięcia całości bądź części miąższu trzustki. W przypadku braku przerzutów w organizmie całkowite wyleczenie Pacjenta jest możliwe za pomocą chirurgicznego wycięcia nowotworu. Jeśli jednak doszło do rozprzestrzenienia się komórek nowotworu na inne narządy jest to prawie niemożliwe, aby wyciąć wszystkie zaatakowane tkanki.

Znane są trzy podstawowe metody chirurgiczne pozwalające na usunięciu raka w całości:

• Procedura Whippla (najczęściej stosowana w raku głowy trzustki): głowa trzustka, a czasem cały organ jest usuwany wraz z częścią żołądka, dwunastnicy, węzłami chłonnymi i innymi tkankami. Zabieg jest ryzykowny i złożony, obciążony komplikacjami w postaci naciekania rany, infekcji wtórnej, krwawienia i dolegliwości żołądkowych.
• Dystalna pankreatektomia: podczas tej metody usuwany jest ogon trzustki wraz ze śledzioną. Zazwyczaj, procedura ta przeprowadzana jest w celu leczenia wyspiaków trzustki i innych guzów neuroendokrynnych.
• Totalna pankreatektomia: polega na usunięciu całej trzustki wraz ze śledzioną.

Pomimo faktu, że bez trzustki można żyć, częstym powikłaniem tych operacji jest cukrzyca, spowodowana brakiem możliwości produkcji insuliny.

Chemioterapia

Chemioterapia jest metodą leczenia, za pomocą której podane leki docierając drogą krwionośną do wszystkich tkanek usiłują zniszczyć komórki rakowe rozsiane w organizmie. Chemioterapia stosowana jest w przypadku kiedy doszło do rozprzestrzenienia choroby lub przerzutów. Kurację leczniczą Pacjent przechodzi cyklami, dzięki czemu organizm ma czas na zebranie sił po kolejnej dawce leków.

Mimo to chemioterapia niesie za sobą duże ryzyko skutków ubocznych, takich jak: utrata włosów, mdłości, wymioty czy osłabienie. W obecnym czasie często stosuje się skojarzone metody leczenia, łączone są ze sobą różne rodzaje chemioterapii, a także chemioterapia z innymi metodami leczenia.

Gemcitabine (Gemzar) jest najczęściej zalecanym chemioterapeutykiem w leczeniu raka trzustki, podawany jest dożylnie w tygodniowych cyklach. Innym często stosowanym lekiem jest 5-fluorouracyl (5-FU). Zdarza się, że celem chemioterapii nie jest samo wyleczenie raka trzustki. Niektórzy Pacjenci otrzymują chemioterapię po operacji chirurgicznej, aby zniszczyć wszelkie komórki rakowe pozostałe po zabiegu (terapia adjuwantowa). W najgorzej rokujących przypadkach, kiedy raka nie da się wyleczyć, chemioterapię stosuję się w tzw. leczeniu paliatywnym, poprawiającym komfort życia Pacjenta.

Radioterapia

Radioterapia może być stosowana jako samodzielna metoda lecznicza skutkująca zmniejszeniem masy raka lub zniszczeniem jego komórek, a także w połączeniu z innymi metodami leczenia. Leczenie raka trzustki za pomocą radioterapii również odbywa się w cyklach, Pacjent zostaje poddany 5-dniowym cyklom przez 5 do 6 tygodni.

Radioterapię łączy się zarówno z chemioterapią jak i zabiegami chirurgicznymi. Dodatkowo, radioterapia może pełnić rolę leczenia paliatywnego, zapewniając ukojenie bólu lub zmniejszenie problemów trawiennych, gdy występuje blokada przewodów żółciowych czy dwunastnicy. Do objawów ubocznych radioterapii należą zmiany skórne przypominające opaleniznę lub oparzenie słoneczne, nudności, wymioty, biegunka oraz zmęczenie. Pacjentom mogą również doskwierać utrata apetytu i problemy z utrzymaniem wagi, jednak większość dolegliwości mija kilka tygodni po zakończonym leczeniu.

Hipertermia lokalna

Liczne badania naukowe wykazały, iż stosowanie hipertermii lokalnej w skojarzeniu ze standardowym leczeniem powoduje znacznie wyższą skuteczność terapii. Przedoperacyjne stosowanie hipertermii umożliwia dokonanie usunięcia zmiany w przypadku nowotworów wyjściowo nieresekcyjnych, a także zmniejsza ryzyko występowania nawrotów. Ponadto stosowanie chemioterapii i radioterapii w skojarzeniu z hipertermią może być znacznie skuteczniejsze, aniżeli stosowanie tych terapii samodzielnie.

Integracyjna Opieka Onkologiczna

W IMC Centrum Zdrowia skorzystasz z Integracyjnej Opieki Onkologicznej, która ma na celu szybszy powrót do zdrowia fizycznego i emocjonalnego, poprawę jakości życia, lepszą tolerancję skutków ubocznych związanych z leczeniem oraz zapobieganie nawrotom choroby.