Nadpłytkowość – leczenie, przyczyny, objawy

Nadpłytkowość nazywana również trombocytozą to stan, podczas którego w organizmie występuje nadmierna liczba płytek krwi, populacji komórek zawieszonych w osoczu, odpowiedzialnych za zatrzymywanie krwawienia poprzez formowanie skrzepu. Nadmierna ilość płytek krwi może prowadzić do pojawienia się różnych schorzeń takich jak udar, zawał serca czy też zakrzepy w naczyniach krwionośnych. Trombocytoza występuje w dwóch odmianach: pierwotnej oraz wtórnej.

Pierwotna trombocytoza nazywana właściwie nadpłytkowością samoistną (ang. essential thrombocythemia, ET), jest chorobą o nieznanej przyczynie, w trakcie której nieprawidłowe komórki szpiku kostnego produkują nadmierne ilości płytek krwi. Schorzenie to nie jest uznawane za chorobę dziedziczną (genetyczną), jednak odkryto, że pewne mutacje genów są związane z jego rozwojem.

Z kolei, wtórna trombocytoza wywoływana jest przez inne schorzenia, na które może cierpieć dany pacjent lub zabiegi.

To przykładów zaburzeń i procedur wywołujących nadpłytkowość wtórną należą:

• Niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza
• Choroby nowotworowe
• Stany zapalne lub infekcje
• Operacje chirurgiczne, szczególnie splenektomia (usunięcie śledziony)

Osoby chore na nadpłytkowość jednak nie przejawiające jej objawów, zazwyczaj nie muszą być poddawane dodatkowemu leczeniu a jedynie przechodzić rutynowe badania kontrolne u hematologa. Takie sytuacje zdarzają się zazwyczaj w przypadku trombocytozy wtórnej.

Dla pacjentów, którzy wykazują objawy istnieje kilka opcji leczenia, wliczając w to te, które bezpośrednio zwalczają przyczynę rozwoju choroby. W niektórych przypadkach do leczenia nadpłytkowości wystarczy zażywać aspirynę w celu zapobiegnięcia formowania się skrzepów. Niskie dawki stosowane w zwalczaniu tego schorzenia nie powodują rozstroju żołądka ani nadmiernego krwawienia.

W przypadku nadpłytkowości samoistnej często stosuje się takie leki jak hydroksymocznik lub anagrelid, w celu zahamowania wytwarzania płytek krwi przez szpik kostny. Te rodzaje leków zazwyczaj muszą być przyjmowane do końca życia. Czasami konieczne jest zastosowanie terapii interferonem, jednak wiąże się to z większą liczbą możliwych skutków ubocznych.

Obecnie opracowywane są nowsze środki w celu zahamowania nadprodukcji płytek krwi. W przypadku występowania ciężkiej, zagrażającej życiu nadpłytkowości natychmiast wykonuje się zabieg zwany tromboferezą w celu obniżenia liczby płytek krwi do bezpiecznego poziomu. Podczas tej procedury za sprawą specjalnego urządzenia, krew chorego jest pobierana, oczyszczana z płytek krwi a następnie przekazana z powrotem do układu krwionośnego pacjenta.

Większość osób cierpiących na nadpłytkowość nie wykazuje żadnych objawów, przynajmniej w początkowych etapach rozwoju choroby.

Do ewentualnych objawów nadpłytkowości można zaliczyć:

• Pojawianie się siniaków na skórze
• Krwawienie z miejsc takich jak nos, usta i dziąsła
• Krwawienie w żołądku lub przewodzie pokarmowym

W niektórych przypadkach, nieprawidłowe krzepnięcie krwi może prowadzić do udaru, zawału serca i pojawiania się niestandardowych zakrzepów w naczyniach krwionośnych brzucha.

U niektórych pacjentów chorujących na nadpłytkowość samoistną może rozwinąć się erytromelalgia, schorzenie powodujące ból, obrzęki, zaczerwienienie, drętwienie lub mrowienie dłoni oraz stóp.

Trombocytoza wtórna

Trombocytoza wtórna jest najczęściej występującym typem nadpłytkowości.

Choroba ta może się rozwinąć na skutek różnych zaburzeń i wydarzeń, takich jak:

• Ostre krwawienie i utrata krwi
• Choroby nowotworowe
• Infekcje
• Niedobory żelaza
• Usunięcie śledziony
• Niedokrwistość hemolityczna — jest to rodzaj niedokrwistości, w której organizm szybciej niszczy czerwone krwinki niż je produkuje, często z powodu pewnych chorób krwi lub zaburzeń autoimmunologicznych
• Choroby zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza lub nieswoiste zapalenie jelit
• Operacja chirurgiczna lub wystąpienie urazu

Nadpłytkowość samoistna

Przyczyny występowania tego zaburzenia są do tej pory niejasne, jednak można znaleźć przesłanki wskazujące na to, że choroba ta ma związek z mutacjami w pewnych genach. Podczas trwania trombocytozy samoistnej, Twój szpik kostny produkuje nadmierną ilość komórek, które później zostają przekształcone w często nieprawidłowe płytki krwi.

Nagromadzenie tych płytek krwi może stwarzać znaczne ryzyko wystąpienia powikłań związanych z krzepnięciem lub krwawienie, większe niż w przypadku nadpłytkowości wtórnej.