Migrena – wszystko o migrenowych bólach głowy

Migrena jest powszechnie występującą chorobą neurologiczną, która powoduje różne objawy, przede wszystkim pulsujący ból po jednej stronie głowy. Migrena może się nasilać przy aktywności fizycznej, świetle, dźwiękach lub zapachach. Może trwać od czterech godzin do nawet kilku dni. Około 12% ludności Ameryki posiada to uwarunkowanie genetyczne. Badania pokazują, że jest to szósta najbardziej upośledzająca funkcjonowanie choroba na świecie.

Aura to grupa objawów czuciowych, ruchowych oraz mowy, które są „sygnałami ostrzegawczymi”, przepowiadającymi że wkrótce rozpocznie się migrenowy ból głowy. Często błędnie interpretowane są jako napad padaczkowy lub udar, zwykle występuje przed bólem głowy, ale czasami może pojawić się w trakcie lub nawet po. Aura może trwać od 10 do 60 minut. Około 15% do 20% osób doświadczających migren ma także aury.

Objawy aury migrenowej są odwracalne, co oznacza, że można je zatrzymać przez odpowiednie leczenie. Aura wywołuje objawy, które mogą obejmować:

• Widzenie jasnych, migających punktów, iskier lub świateł.
• Ślepe punkty w polu widzenia.
• Odczuwanie drętwienia lub mrowienia skóry.
• Zmiany w mowie.
• Dzwonienie w uszach (tinnitus).
• Tymczasowa utrata wzroku.
• Widzenie falistych lub poszarpanych linii.
• Zmiany w zapachu lub smaku.
• „Dziwne” uczucie.

Istnieje kilka rodzajów migren, a ten sam rodzaj może nosić różne nazwy:

• Migrena z aurą (migrena powikłana): Około 15% do 20% osób z migrenowymi bólami głowy doświadcza aury.
• Migrena bez aury (migrena zwykła): Ten rodzaj migrenowych bólów głowy zaczyna się bez wcześniejszych „sygnałów ostrzegawczych, jakie może dać aura. Objawy są takie same, ale ta faza nie występuje.

• Migrena bez bólu głowy: nazywana także jako „cicha migrena” lub „migrena acefalgiczna”, obejmuje także aury, ale nie następuje ból głowy.

• Migrena hemiplegiczna: Występuje tymczasowy paraliż (hemiplegia) lub zmiany neurologiczne, bądź czuciowe po jednej stronie ciała. Początek bólu głowy może być związany z tymczasowym drętwieniem, skrajnym osłabieniem po jednej stronie ciała, mrowieniem, utratą czucia i zawrotami głowy lub zmianami widzenia. Czasami obejmuje także ból głowy.
• Migrena siatkówkowa (migrena oczna): Zauważyć można tymczasową, częściową lub całkowitą utratę widzenia w jednym z oczu, wraz z tępym bólem za okiem, który może rozprzestrzeniać się na resztę głowy. Ta utrata wzroku może trwać minutę lub nawet kilka miesięcy. Migrenę siatkówkową należy zawsze zgłaszać lekarzowi, ponieważ może być ona oznaką poważniejszego problemu zdrowotnego.
• Migrena przewlekła: Za przewlekłą migrenę uważa się migrenę występującą co najmniej 15 dni w miesiącu. Objawy mogą się często zmieniać, podobnie jak natężenie bólu. Osoby cierpiące na migrenę przewlekłą mogą stosować leki przeciwbólowe częściej niż 10-15 dni w miesiącu, co niestety może zwiększać częstotliwość bólów głowy.
• Migrena z aurą pnia mózgu: Migrena ta charakteryzuje się zawrotami głowy, niewyraźną mową, podwójnym widzeniem lub utratą równowagi, które występują przed bólem głowy. Ból głowy może dotyczyć tylnej części głowy. Objawy te zwykle pojawiają się nagle i mogą być związane z niezdolnością do prawidłowego mówienia, szumem w uszach i wymiotami.
• Stan migrenowy: Jest to rzadki i ciężki rodzaj migreny, który może trwać dłużej niż 72 godziny. Ból głowy i nudności mogą być wyjątkowo silne. Niektóre leki, lub odstawienie leków, może być czynnikiem wywołującym ten typ migreny.

Cztery etapy migreny w kolejności chronologicznej to prodrom (pre-monitorium), aura, ból głowy i postdrom. Około 30% osób doświadcza objawów przed rozpoczęciem bólu głowy. Fazy migreny to:

1. Prodrom: Pierwsza faza trwa od kilku godzin do kilku dni. Jest to faza która nie występuje za każdym razem. Znana jest ona jako faza przed bólowa zwiastunowa.
2. Aura: Faza aury może trwać tak od 5 do nawet 60 minut. Większość ludzi nie doświadcza aury, a niektórzy mają zarówno aurę, jak i ból głowy w tym samym czasie.
3. Ból głowy: Trwa od 4 do 72 godzin. W zależności od osoby, ból może być łagodny, ale często charakteryzuje się wierceniem, pulsowaniem lub uczucie „ukłucia” w głowę. Zazwyczaj zaczyna się po jednej stronie głowy, a następnie rozprzestrzenia się na drugą stronę.
4. Postdrom: Etap postdromu trwa przez 1-2 dni. Często nazywany jest migrenowym „syndromem dnia następnego” i doświadcza go 80% osób, które mają migreny.

Przejście przez te cztery etapy może zająć około 8 do 72 godzin.

Eksperci szacują, że prawie połowa populacji (dorośli) doświadcza bólów głowy, a 12% Amerykanów cierpi na migrenowe bóle głowy. Kobiety są około trzy razy bardziej narażone na migreny niż mężczyźni.

Trudno jest przewidzieć, kto jest bardziej narażony na wystąpienie objawów migren, ale istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą sprawić, że jest się bardziej narażonym. Te czynniki ryzyka obejmują:

• Genetyka: Do 80% osób, u których występują migrenowe bóle głowy posiadają krewnego pierwszego stopnia, który także cierpi na migreny chorobą.
• Płeć: Migrenowe bóle głowy występują częściej u kobiet niż u mężczyzn, zwłaszcza kobiet w wieku od 15 do 55 lat. Prawdopodobnie migreny są bardziej powszechne u kobiet ze względu na wpływ hormonów.
• Poziom stresu: Wysoki poziom stresu może zwiększać częstotliwość występowania migren.
• Palenie

Jak często występują migreny?

Częstotliwość występowania migren jest różna w zależności od osoby, może być to raz na rok, bądź raz na tydzień. Wystąpienie dwóch do czterech migrenowych bólów głowy w miesiącu jest najczęstsze.

Czy migreny są dziedziczne?

Migreny mają tendencję do występowania w rodzinach. Aż cztery na pięć osób cierpiących na migrenę ma bliskiego w rodzinie który także cierpi na migrenowe bóle głowy. Jeśli u jednego z rodziców występują migreny, istnieje 50% prawdopodobieństwo migren u ich dziecka. Jeśli oboje rodzice mają migreny, ryzyko wzrasta do 75% oraz do 80% osób z migrenami ma krewnego pierwszego stopnia z tą chorobą.

Czy dzieci mogą mieć migreny?

Tak, ale migreny dziecięce są często krótsze i występuje więcej objawów żołądkowych.

Z kim powinienem się konsultować w sprawie moich bólów migrenowych?

Najpierw należy omówić objawy z lekarzem pierwszego kontaktu. Może on zdiagnozować migrenowe bóle głowy i rozpocząć leczenie. Może być potrzebne skierowanie do specjalisty od bólów głowy.

Czy migreny powodują trwałe uszkodzenie mózgu? Czy jeśli mam migreny, to znaczy, że zachoruję na inną chorobę?

Nie. Migreny nie powodują uszkodzenia mózgu.

Istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia udaru u osób, które mają migreny z aurą –  u 1-2 osób na 100 000.

Jakie są objawy migreny?

Głównym objawem migreny jest ból głowy. Ból jest czasami opisywany jako dudniący lub pulsujący. Może rozpocząć się jako tępy ból, który przechodzi w pulsujący ból o łagodnym, umiarkowanym lub silnym nasileniu. Jeśli nie jest leczony, ból głowy przechodzi w umiarkowany lub silny. Ból może przemieszczać się z jednej strony głowy na drugą, może dotyczyć przodu głowy, tyłu głowy lub sprawiać wrażenie, że dotyczy całej głowy. Niektórzy ludzie odczuwają ból wokół oka lub skroni, a czasami w twarzy, zatokach, szczęce lub szyi.

Inne objawy migrenowych bólów głowy obejmują:

• Wrażliwość na światło, hałas i zapachy.
• Nudności i wymioty, rozstrój żołądka i ból brzucha.
• Utrata apetytu.
• Uczucie ciepła (pocenie się) lub zimna (dreszcze).
• Blady kolor skóry (pallor).
• Uczucie zmęczenia.
• Zawroty głowy i niewyraźne widzenie.
• Wrażliwa skóra głowy.
• Biegunka (rzadko).
• Gorączka (rzadko).

Większość migren trwa około czterech godzin, choć ciężkie mogą trwać znacznie dłużej. Każdej fazie ataku migreny mogą towarzyszyć inne objawy:

Prodrom – objawy:

• Problemy z koncentracją
• Drażliwość i/lub depresja
• Trudności w mówieniu i czytaniu
• Kłopoty ze spaniem, ziewanie
• Nudności
• Zmęczenie
• Wrażliwość na światło i dźwięki
• Zachcianki żywieniowe
• Zwiększone oddawanie moczu
• Sztywność mięśni

Aura – objawy:

• Nudności i mrowienie.
• Zaburzenia widzenia. Widzenie światu jak przez kalejdoskop, rozmazane plamy lub widzenie iskier/linii.
• Chwilowa utrata wzroku.
• Słabość po jednej stronie ciała.
• Zmiany w mowie.

Ból głowy – objawy:

• Ból szyi, sztywność.
• Depresja, zawroty głowy i/lub niepokój.
• Wrażliwość na światło, zapach i dźwięk.
• Przekrwienie nosa.
• Bezsenność.
• Nudności i wymioty.

Postdrom – objawy: 

• Niezdolność do koncentracji.
• Przygnębiony nastrój.
• Zmęczenie.
• Brak zdolności rozumienia.
• Nastrój euforyczny.

Co jest przyczyną migren?

Przyczyna migrenowych bólów głowy jest skomplikowana i nie do końca poznana. Ból głowy występuje gdy określone nerwy w naczyniach krwionośnych wysyłają sygnały bólowe do mózgu. To uwalnia substancje zapalne do nerwów i naczyń krwionośnych głowy. Nie jest do końca znana przyczyna dlaczego występuje taki mechanizm.

Co powoduje migrenę?

Ataki migreny mogą być wywołane przez wiele czynników. Do częstych wyzwalaczy należą:

• Stres emocjonalny: Jest jednym z najczęstszych wyzwalaczy migrenowych bólów głowy. Podczas stresujących wydarzeń, substancje chemiczne w mózgu są uwalniane w celu zwalczania pewnych stanów (znane jest to jako reakcja „ucieczka lub walka”). Uwolnienie tych substancji chemicznych może wywołać migrenę. Inne emocje, takie jak niepokój, zmartwienie i podekscytowanie mogą zwiększyć napięcie mięśni i rozszerzyć naczynia krwionośne. To może sprawiać, że migrena będzie bardziej nasilona.
• Pomijanie posiłków: Opóźnienie posiłku może również wywołać migrenowy ból głowy.
• Nadwrażliwość na określone substancje chemiczne i konserwanty w żywności. Niektóre pokarmy i napoje, takie jak sery dojrzewające, napoje alkoholowe, czekolada i dodatki do żywności, takie jak azotany (występujące w pepperoni, hot dogach i wędlinach) oraz sfermentowane lub kiszone pokarmy mogą być odpowiedzialne za wywoływanie nawet 30% migren.
• Kofeina: Zbyt duża ilość kofeiny lub jej odstawienie może powodować bóle głowy, gdy poziom kofeiny gwałtownie spada. Naczynia krwionośne mogą być uwrażliwione na kofeinę, a kiedy nie jest dostarczana, może pojawić się ból głowy. Kofeina jest czasami zalecana przez specjalistów, jako pomoc w leczeniu ostrych ataków migreny, ale nie powinna być stosowana zbyt często.
• Codzienne stosowanie leków przeciwbólowych: Częste stosowanie leków w celu łagodzenia bólu głowy, może powodować polekowy ból głowy z odbicia.
• Zmiany hormonalne u kobiet: Migreny u kobiet występują częściej w okolicach miesiączki. Gwałtowny spadek estrogenów, który wywołuje miesiączkę, może również wywołać migrenę. Zmiany hormonalne mogą być również wywołane przez tabletki antykoncepcyjne i hormonalną terapię zastępczą. Migreny są zazwyczaj bardziej uciążliwe w okresie od dojrzewania do menopauzy, ponieważ wahania estrogenów zazwyczaj nie występują u młodych dziewcząt i kobiet po menopauzie. Jeśli hormony są kluczowym czynnikiem w migrenach, to w okresie po menopauzie może wystąpić mniej bólów głowy. Zmiany hormonalne nie są czynnikiem wywołującym migreny u mężczyzn.
• Światło: Błyskające światła, światła fluorescencyjne, światło z telewizora lub komputera i światło słoneczne mogą wywoływać migreny.

Innymi czynnikami wywołującymi migreny mogą być:

• Zmienne warunki pogodowe, takie jak fronty burzowe, zmiany ciśnienia barometrycznego, silne wiatry lub zmiany wysokości.
• Nadmierne zmęczenie i wysiłek.
• Dieta lub picie niewystarczającej ilości wody.
• Nieregularne pory snu.
• Głośne dźwięki.
• Ekspozycja na dym, perfumy lub inne zapachy.
• Niektóre leki powodują obrzęk naczyń krwionośnych.

Czym jest dziennik migrenowy?

Prowadzenie dziennika migrenowego jest nie tylko korzystne dla Ciebie, ale pomaga także lekarzowi w procesie diagnozy. Dziennik powinien być szczegółowy i uzupełniany w miarę możliwości przed, w trakcie i po ataku migreny. Można rozważyć śledzenie następujących informacji: 

• Data i godzina, kiedy migrena się zaczęła – konkretnie, w miarę możliwości kiedy zaczął się prodrom oraz przebieg w czasie. Kiedy zaczęła się faza aury? Ból głowy? Postdrom? Należy określić, w jakiej fazie migreny się jest i jak długo ona trwa. Jeśli jest jakiś wzór, to może pomóc przewidzieć, co się stanie w przyszłości. 
• Jakie są objawy? Ważna jest dokładność w określaniu objawów. 
• Pomocne jest także ile godzin się spało, zanim zaczęła się migrena oraz to jaki był poziom stresu. Co może być przyczyną tego stresu?
• Jaka jest pogoda?
• Ilość spożywanego jedzenia i wody. Czy spożyło się coś, co wywołało migrenę? Czy pominięto jakiś posiłek? 
• Opisanie rodzaju bólu i ocena go w skali od 1 do 10, gdzie 10 oznacza najgorszy ból, jakiego kiedykolwiek się doświadczyło.
• Gdzie zlokalizowany jest ból? Po jednej stronie głowy? W szczęce? W okolicach oczu?
• Zanotowanie wszystkich leków, które się wzięło. Obejmuje to wszelkie codzienne przyjmowane leki, wszelkie suplementy i wszelkie leki przeciwbólowe. 
• Czy była próba leczenia migreny i czy to zadziałało? Jakie leki przyjęto, w jakiej dawce, o jakiej porze? 
• Zastanowienie się jakie były inne czynniki wyzwalające. Gra w koszykówkę w słońcu? Oglądanie filmu, w którym były migające światła? Jeśli jest się kobietą, czy ma się miesiączkę? 

Istnieją pewne aplikacje na smartfony, których można używać do prowadzenia dziennika migrenowego, jeśli nie chce się używać długopisu i papieru.

Jak diagnozuje się migrenę?

Aby zdiagnozować migrenę, lekarz przeprowadzi dokładny wywiad medyczny, nie tylko na temat bólów głowy, ale także członków rodziny. Ponadto, lekarz będzie chciał ustalić historię objawów związanych z migreną, prawdopodobnie prosząc o:

• Opisanie swoich objawy bólu głowy. Jak bardzo są one dotkliwe? 
• Przypomnienie sobie, kiedy się ich dostaje. Na przykład podczas miesiączki? 
• Opisanie rodzaju i lokalizacji bólu. Czy ból jest przeszywający? Pulsujący? Uderzający? 
• Przypomnienie sobie, czy coś sprawia, że ból głowy jest łagodniejszy lub bardziej uciążliwy. 
• Podanie częstotliwości migrenowych bólów głowy.
• Podanie możliwych czynności, pokarmów, wyzwalaczy lub sytuacji, które mogły wywołać migrenę.
• Podanie przyjmowanych leków łagodzących ból oraz jak często się je przyjmuje.
• Podanie jak czuło się przed, w trakcie i po bólu głowy.
• Przypomnienie sobie, czy ktoś w rodzinie cierpi na migrenowe bóle głowy. 

Lekarz może również zlecić badania krwi i badania obrazowe (takie jak tomografia komputerowa – CT lub rezonans magnetyczny – MRI), aby upewnić się, że nie ma innych przyczyn bólu głowy. Może być zlecone badanie elektroencefalogramu (EEG), aby wykluczyć napady.

Jakie są objawy, dzięki którym możliwa jest diagnoza migren?

Migrena z aurą (migrena powikłana). Jest to ból głowy oraz:

• Objawy wzrokowe (widzenie plam, iskier lub linii) lub utrata wzroku. 
• Objawy czuciowe (na przykład uczucie szpilek i igieł). 

Migrena bez aury (migrena zwykła). Jest to ból głowy oraz: 

• Ataki obejmujące ból po jednej stronie głowy. 
• Co najmniej pięć ataków, każdy trwający od czterech do 72 godzin. 

Ponadto, przynajmniej jeden z następujących objawów:

• Nudności i/lub wymioty. 
• Nadwrażliwość na światło.
• Nadwrażliwość na dźwięki

Czy migreny mogą być źle diagnozowane?

Czasami lekarz po konsultacji z pacjentem może postawić diagnozę że odczuwany ból jest zatokowym bólem głowy napięciowym bólem głowy. Dlatego warto pokazać swojemu lekarzowi dziennik migrenowy, aby miał wgląd w indywidualną sytuację pacjenta.

Jak leczy się migreny?

Migrenowe bóle głowy są przewlekłe. Nie można ich wyleczyć, ale można je kontrolować i ewentualnie złagodzić ból. Istnieją dwa główne podejścia do leczenia, które wykorzystują leki: działające na objawy i prewencyjne.

• Leczenie objawowe: Leki te są najbardziej skuteczne, gdy stosuje się je przy pierwszych oznakach migreny. Należy je przyjmować, gdy ból jest łagodny. Poprzez ewentualne zatrzymanie mechanizmu powstawania bólu głowy, leki te pomagają zatrzymać lub zmniejszyć objawy migreny, w tym ból, nudności, wrażliwość na światło itp. Niektóre z nich działają poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, przywracając je do normy i łagodząc pulsujący ból.
• Leczenie zapobiegawcze (profilaktyczne): Leki te mogą być przepisane, gdy bóle głowy są silne, występują częściej niż cztery razy w miesiącu i znacząco przeszkadzają w normalnej aktywności. Leki profilaktyczne zmniejszają częstotliwość i nasilenie bólów głowy. Leki są zazwyczaj przyjmowane regularnie, codziennie, aby pomóc w zapobieganiu migrenom.

Jakie leki są stosowane w celu złagodzenia bólu migrenowego?

Leki łagodzące ból migrenowy występują w różnych formach, takich jak tabletki, zastrzyki, czopki i aerozole do nosa. Lekarz dobiera indywidualnie konkretny lek, kombinację leków oraz formuły, które najlepiej zadziałają na bólowi głowy. W razie potrzeby przepisywane są również leki łagodzące nudności.

Wszystkie leki powinny być stosowane pod kierunkiem specjalisty od bólu głowy lub innego pracownika ochrony zdrowia specjalizującego się w leczeniu migreny. Jak w przypadku każdego leku, ważne jest, aby dokładnie stosować się do instrukcji na etykiecie i zaleceń lekarza.

Alternatywne metody zwalczania migren, znane również jako sposoby domowe, obejmują:

• Odpoczynek w ciemnym, cichym, chłodnym pomieszczeniu.
• Przykładanie zimnego kompresu lub ściereczki do czoła lub za szyję (niektóre osoby wolą ciepłe okłady). 
• Masowanie skóry głowy.
• Joga. 
• Stosowanie nacisku na skronie okrężnymi ruchami.
• Zachowanie spokoju ducha. Medytacja. 
• Biofeedback (biologiczne sprężenie zwrotne).

Co to jest biofeedback?

Biofeedback polega na wykorzystaniu specjalnego urządzenia, który przypina się do głowy. Urządzenie to mierzy fizyczne napięcie w ciele i alarmuje, kiedy poziom stresu jest wysoki, co pozwala kontrolować procesy fizyczne związane ze stresem. Nie jest konieczne ciągłe korzystanie ze z urządzenia, ponieważ po czasie możliwe jest samodzielnie wykrywanie napięcia. Urządzenie działa zarówno na dzieci, jak i na dorosłych. 

Czy istnieją zabiegi chirurgiczne, które łagodzą migreny?

Zabiegi chirurgiczne nie są ogólnie zalecane w przypadku migrenowych bólów głowy. 

Jakie są możliwości leczenia migrenowych bólów głowy w czasie ciąży?

Powinno się unikać leków na migrenę, gdy jest się w ciąży lub podejrzewa się, że może się w niej być. Mogą one negatywnie wpłynąć na dziecko.

Nie ma remedium na migrenowe bóle głowy, ale można nad nimi w pewien sposób panować, między innymi zmniejszając częstotliwość ich występowania oraz ewentualnie kontrolując ich nasilenie, stosując się do poniższych wskazówek:

• Prowadzenie dziennika migrenowego. Robienie notatek na temat wszelkich produktów spożywczych oraz innych wyzwalaczy, które mogły spowodować wystąpienie migreny. Dokonanie zmian w swojej diecie i unikanie tych wyzwalaczy w miarę możliwości.
• Rozważenie przyjmowania przeciwciał monoklonalnych CGRP. Ten zastrzyk został stworzony specjalnie, aby pomóc w migrenach. 
• Spanie siedem do dziewięciu godzin snu w ciągu nocy.
• Jedzenie w regularnych odstępach czasu. Niepomijanie posiłków. Picie dużych ilości wody.
• Regularne ćwiczenia i utrzymywanie zdrowej wagi.
• Nauczenie się technik kontrolowania stresu, takich jak medytacja, joga, trening relaksacyjny lub uważne oddychanie.
• Przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza. Leki zapobiegawcze obejmują leki przeciwdepresyjne, leki przeciwdrgawkowe, peptydy związane z genem kalcytoniny, leki obniżające ciśnienie krwi i zastrzyki z botoksu. Możliwe jest także otrzymanie recepty na timolol, amitryptylinę, topiramat i sól sodową diwalproeksu. Niektóre z tych leków, które mogą pomóc łagodzić migrenę, mogą również pomóc w jej zapobieganiu. 
• Rozmowa z lekarzem o terapii hormonalnej, jeśli uważa się, że migreny są związane z cyklem menstruacyjnym.
• Rozważenie wypróbowania urządzenia do przezskórnej stymulacji nerwu nadoczodołowego. To zasilane bateriami urządzenie do stymulacji elektrycznej jest zatwierdzone przez Food and Drug Administration do zapobiegania migren. Urządzenie, noszone jak opaska na głowie lub na ramieniu, emituje ładunki elektryczne. Ładunek ten stymuluje nerw, który przekazuje część bólu odczuwanego w migrenowych bólach głowy. 
• Skorzystanie z porady terapeuty, który pomoże kontrolować stres. Lekarz może wydać odpowiednie skierowanie.

Jakie jest prawdopodobieństwo wyleczenia migren?

Migreny są indywidualne dla każdego człowieka. Podobnie, sposób radzenia sobie z migreną jest również indywidualny. Najlepsze wyniki osiąga się zazwyczaj poprzez rozpoznanie i unikanie osobistych wyzwalaczy migreny, kontrolowanie objawów, praktykowanie metod zapobiegawczych, stosowanie się do zaleceń lekarza i zgłaszanie wszelkich istotnych zmian, gdy tylko się pojawią.

Czy istnieje remedium na migrenę?

Chociaż nie ma lekarstwa, istnieją metody leczenia, które mogą pomóc w opanowaniu objawów. 

Jak długo mogą występować mieć migrenowe bóle głowy?

Migrenowe bóle głowy mogą towarzyszyć do końca życia. Jeśli migreny są spowodowane przez miesiączkę, bóle mogą się zakończyć gdy rozpocznie się menopauza.