Zdrowe starzenie – Starzeć się z wdziękiem

Ogromny postęp w medycynie, nauce i technologii pozwolił dzisiejszym Polskim seniorom żyć dłużej i zdrowiej niż którekolwiek z poprzednich pokoleń. Jednak wielu Polaków nie dostrzega związku między podejmowaniem zdrowych zachowań dzisiaj, a skutkami tych wyborów w późniejszym życiu.

Badania wykazały, że ćwiczenia fizyczne, zarówno aerobowe, jak i obciążające, przynoszą istotne korzyści. Każdy powinien opracować odpowiedni dla siebie program. Co więcej, stosowanie programów badań przesiewowych może prowadzić do podjęcia odpowiednich działań prewencyjnych i wczesnego leczenia, które mogą znacznie ograniczyć skutki chorób występujących u osób starszych. Równie ważna jest dieta.

Stan odżywienia wpływa na postęp wielu chorób, a badania wykazały, że prawidłowe odżywianie może skrócić czas pobytu w szpitalu, przyczyniając się do zdrowego życia w równowadze.

Dbanie o jakość życia Polaków w starszym wieku jest postrzegane niemal wyłącznie przez pryzmat stabilności finansowej i w mniejszym stopniu poprzez stosowanie pewnych zaleceń dotyczących zdrowego trybu życia. Inne kwestie związane ze stylem życia są rzadko uwzględniane w dyskusjach na temat długowieczności i starzenia się z wdziękiem.

Uczenie się przez całe życie, wolontariat, prawidłowa opieka, różne sposoby spędzania wolnego czasu, druga i trzecia kariera zawodowa oraz podróże to kwestie, które wywierają istotny wpływ na życie wielu Polaków. Jednak większość ludzi nie rozumie, że decyzje podejmowane w tych obszarach są kluczową częścią przygotowań do przyszłości.

Choroby przewlekłe stanowią szczególnie duże obciążenie zdrowotne i ekonomiczne dla osób starszych ze względu na związane z nimi długotrwałe choroby, obniżenie jakości życia i znacznie zwiększone koszty opieki zdrowotnej. Chociaż ryzyko chorób i niepełnosprawności wyraźnie wzrasta wraz z wiekiem, zły stan zdrowia nie jest nieuniknioną konsekwencją starzenia się.

Zaburzenia psychiczne występujące u osób starszych mogą różnić się od tych występujących u młodszych, co może utrudniać trafną diagnozę i leczenie. Na przykład, starsza osoba cierpiąca na depresję może częściej zgłaszać objawy fizyczne, takie jak bezsenność lub bóle, niż poczucie smutku lub bezwartościowości. Należy również pamiętać, że wielu lekarzy i innych pracowników służby zdrowia może nie zapewniać skutecznej opieki w zakresie zdrowia psychicznego, ponieważ nie zostali odpowiednio przeszkoleni w zakresie rozpoznawania i leczenia depresji związanej z wiekiem u osób starszych.

Zaburzenia psychiczne stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia seniorów. Osoby starsze mają najwyższe wskaźniki samobójstw i choć stanowią tylko 13 procent populacji, osoby w wieku 65 lat i więcej lat dokonują 20 procent wszystkich samobójstw. Szczególnie narażeni są mężczyźni w wieku 85 lat i starsi, u których wskaźnik samobójstw jest kilkukrotnie wyższy niż w populacji ogólnej. Zaburzenia psychiczne mogą również negatywnie wpływać na zdolność osób starszych do powrotu do zdrowia po innych problemach zdrowotnych. Zawał serca jest pięciokrotnie bardziej zabójczy w przypadku osoby cierpiącej na depresję. Ryzyko zgonu rezydentów domów opieki cierpiących na dużą depresję jest o 60 procent wyższe niż w przypadku mieszkańców tych ośrodków niezmagających się z tym zaburzeniem.

Bycie „w dołku” przez pewien okres nie jest normalną częścią starzenia się. Jest to jednak częsty problem, który może wymagać pomocy medycznej. U większości ludzi depresja może być skutecznie leczona. Terapia, leki lub inne metody leczenia mogą złagodzić ból związany z depresją. Nie ma powodu, aby cierpieć.

Istnieje wiele powodów, dla których depresja u osób starszych jest często przeoczana lub nieleczona. Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko, że objawy depresji zostaną zlekceważone i uznane za zrzędliwość albo marudność. Depresja może być również trudna do rozpoznania. Dezorientacja lub problemy z koncentracją uwagi spowodowane depresją mogą czasami przypominać chorobę Alzheimera lub inne zaburzenia pracy mózgu. Zmiany nastroju i objawy depresji mogą być spowodowane przez leki, które starsi ludzie mogą przyjmować na nadciśnienie lub choroby serca. Depresja może występować w tym samym czasie, co inne choroby przewlekłe. Lekarzowi może być trudno zdiagnozować depresję, ale dobrą wiadomością jest to, że osoby cierpiące na depresję mogą wyzdrowieć i prowadzić życie w równowadze dzięki odpowiedniemu leczeniu.

Wystąpienie choroby Alzheimera (AD) nie jest normalnym zjawiskiem w procesie starzenia się. Choroba Alzheimera charakteryzuje się stopniową utratą pamięci, spadkiem zdolności do wykonywania rutynowych czynności, dezorientacją, trudnościami w uczeniu się, utratą zdolności językowych, upośledzeniem osądu i zdolności planowania oraz zmianami osobowości. Z czasem zmiany te stają się tak poważne, że zaburzają codzienne funkcjonowanie danej osoby, prowadząc ostatecznie do śmierci. Choroba może trwać od 3 do 20 lat od wystąpienia objawów, jednak średni czas jej trwania wynosi 8 lat.

Choroba Alzheimera dotyka aż 300 000 Polaków. Większość osób, u których zdiagnozowano chorobę Alzheimera, jest w wieku powyżej 65 lat. Możliwe jest jednak, że choroba ta pojawi się również u osób w wieku 40 i 50 lat. Ostatnie badania wykazały związek między niektórymi genami a chorobą Alzheimera, jednak w około 90 procentach przypadków nie ma ona wyraźnego związku z genami chorego. Wczesna i staranna diagnoza choroby jest niezwykle ważna, ponieważ wiele schorzeń wliczając w to niektóre uleczalne lub odwracalne, może powodować objawy podobne do demencji. Przykładami takich uleczalnych schorzeń są depresja, niedobory żywieniowe, niekorzystne interakcje leków i zmiany metaboliczne.

Znacznej części schorzeń, niepełnosprawności i zgonów związanych z chorobami przewlekłymi można uniknąć dzięki znanym obecnie środkom zapobiegawczym. Kluczowe środki obejmują prowadzenie zdrowego stylu życia (np. regularne uprawianie aktywności fizycznej, zdrowe odżywianie, unikanie palenia tytoniu) oraz stosowanie praktyk wczesnego wykrywania (np. wykonywanie badań przesiewowych pod kątem raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, cukrzycy oraz jej powikłań, a także depresji).

Regularne ćwiczenia to środek zapobiegawczy, który poprawia jakość życia każdego człowieka. W przypadku osób starszych, dochodzą do tego dodatkowe, specjalne okoliczności. 

Kilka interesujących faktów:

• Ćwiczenia fizyczne mogą pomóc osobom starszym poczuć się lepiej i czerpać więcej radości z życia, nawet tym, którzy uważają, że są za starzy lub za mało sprawni.
• Większość osób starszych nie podejmuje wystarczającej ilości aktywności fizycznej.
• Brak aktywności fizycznej i niewłaściwa dieta stanowią drugą, najczęstszą przyczynę zgonów (palenie tytoniu jest przyczyną numer jeden).
• Regularne ćwiczenia fizyczne mogą złagodzić efekty chorób i niepełnosprawności u osób, które już je mają. Mogą również poprawić nastrój i złagodzić depresję.
• Stała, regularna aktywność fizyczna może pomóc w zapobieganiu lub opóźnianiu występowania niektórych chorób (nowotwory, choroby serca, cukrzyca) i niepełnosprawności w starszym wieku.

Włącz aktywność fizyczną do swojego codziennego życia i planuj starzeć się z gracją. Rób rzeczy, które sprawiają Ci przyjemność. Idź na szybki spacer. Przejedź się na rowerze. Tańcz. Nie przestawaj też wykonywać prac fizycznych wokół domu i na podwórku. Przycinaj żywopłot bez użycia narzędzi elektrycznych. Wspinaj się po schodach. Grab liście. Żyj w równowadze.

Planowanie życia maksymalizuje dostęp do informacji i rzetelnych narzędzi umożliwiających utrzymanie jak najlepszego stanu zdrowia. Dodatkowo stosowanie takiego podejścia może pomóc ustanowić długoterminowe bezpieczeństwo ekonomiczne poprzez zadbanie o właściwą emeryturę, oszczędności, inwestycje i świadczenia publiczne; zabezpieczając odpowiednie warunki życia na przyszłość.

Nie należy również zapominać o zabezpieczeniu wszelkich specjalnych potrzeb, wliczając w to możliwość zaangażowania w różne produktywne i satysfakcjonujące aktywności takie jak wolontariat, praca zarobkowa oraz uczestniczenie w życiu społeczności, które są wyrazem aktywnego starzenia się. Dzięki planowaniu życia, każdy – od bezpiecznych osób w średnim wieku po starszych Polaków, którzy są najbardziej narażeni na ryzyko – może dokonywać odpowiedzialnych, świadomych wyborów osobistych w oczekiwaniu na późniejsze lata.