Badania laboratoryjne – badania krwi i moczu

Podstawowe badania krwi to bardzo prosty sposób, by ocenić funkcjonowanie organizmu, monitorować postęp choroby lub przebieg leczenia. Podstawowe badania zaleca się wykonywać mniej więcej co roku, chyba że lekarz prowadzący zaleci inaczej.

Do podstawowych badań należy:

• Morfologia – to jedno z najbardziej podstawowych badań krwi, pomaga w ocenie stanu zdrowia. Określa m.in. liczbę czerwonych i białych krwinek, płytek krwi, a także stężenie hemoglobiny zawartej w erytrocytach (to ona transportuje tlen do komórek organizmu).
• Glukoza – pomiar poziomu glukozy we krwi wykonywany na czczo, po doustnym obciążeniu glukozą (wtedy glikemię mierzy się po 60 i po 120 minutach od wypicia 75 g glukozy rozpuszczonej w 250–300 ml wody) lub w dowolnym momencie dnia (glikemia przygodna). Badanie jest podstawą w rozpoznaniu cukrzycy, a także pomaga w kontroli jej leczenia.
• Profil lipidowy (lipidogram) obrazuje poziom cholesterolu (całkowitego, HDL, LDL) oraz trójglicerydów w organizmie, umożliwiając ocenę ryzyka miażdżycy oraz jej powikłań (udar mózgu, zawał mięśnia sercowego).
• Próby wątrobowe (oznaczenie enzymów wątrobowych) pozwala ocenić wątrobę i jej stan. Zaburzenia mogą świadczyć o złej gospodarce tłuszczowej, cukrzycy, wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C. 
• Koagulogram (badanie krzepliwości krwi) – test oceniający jak szybko zachodzi proces krzepnięcia krwi i czy występują wszystkie potrzebne do tego elementy. Stosowany m.in. w diagnostyce obfitych miesiączek lub krwawienia z układu pokarmowego. 
• Hormony tarczycy (TSH, fT3, fT4) – oznaczenie poziomu tych hormonów zaleca się kobietom będącym w ciąży lub planującym, a także osobom narażonym na silny stres, które odczuwają duże zmęczenie, senność bądź mają problemy z zasypianiem.
• Odczyn Biernackiego i białko C-reaktywne – OB polega na pomiarze szybkości opadania czerwonych krwinek, a CRP określa poziom białka ostrej fazy w osoczu. Oba parametry wykorzystuje się w diagnostyce stanów zapalnych różnego pochodzenia. Co prawda nie wskazują na przyczynę, ale mogą potwierdzić obecność stanu zapalnego w organizmie.

Na wynik badania laboratoryjnego wpływa wiele czynników, należą do nich:

• płeć, wiek 
• spożywane pokarmy
• przyjmowane leki
• przygotowanie do badania

Wykonanie badań laboratoryjnych wiąże się najczęściej z pobraniem krwi. Można w niej oznaczyć różne parametry, które nie tylko poinformują nas o ogólnym stanie zdrowia, ale również zapewniają obraz przebytych infekcji, zakażeń, nietolerancji czy kwestii związanych z chorobami genetycznymi.

Materiałem, który oprócz krwi jest często wykorzystywany do wykonywania badań laboratoryjnych jest mocz, kał czy próbki z wymazów.

Podczas pobrania krwi badany usadawia się na fotelu, a pielęgniarka przygotowuje zestaw do pobierania próbek. Nim rozpocznie się procedura, zaleca się wspomnieć o ewentualnych skłonnościach do krwawień lub omdleń.

Najczęściej wykonywane jest wkłucie w okolice łokcia i pobranie 5 ml krwi, która trafia następnie do laboratorium. Miejsce wkłucia pacjent powinien uciskać jałowym gazikiem minimum trzy do czterech minut. Pozwoli to na zatrzymanie krwawienia i zminimalizuje ryzyko powstania siniaka.

Aby badanie laboratoryjne niosło wartość diagnostyczną i było pomocne w interpretacji niepokojących dolegliwości bardzo ważne jest aby odpowiednio się do niego przygotować.

Pominięcie tego etapu może spowodować, że przeprowadzenie badania laboratoryjnego nie będzie możliwe lub jego wynik będzie niewiarygodny.

Przygotowanie do badań może być bardzo różne, szczegółowe informacje o tym w jaki sposób przygotować się uzyskasz od lekarza lub w placówce medycznej.

Warto pamiętać, że część badań z krwi wymaga bycia na czczo. Dodatkowo zalecana jest lekkostrawna dieta i np. ograniczenie spożycia smażonych i tłustych potraw.

W przypadku pobrania wymazu np. z policzka również trzeba się powstrzymać od jedzenia i picia, czasem zaleca się również jedynie przepłukanie ust wodą – zamiast użycia agresywnych past i płynów do płukania zębów.